Kraanvogel

Gezien in de Alentejo regio van Portugal. Er staat een filmpje met geluid onder aan deze pagina.   Kraanvogel geluid

Deze zeer schuwe vogel is prima te zien vanuit onze vogelhut BSP7. Zie: https://vogelsportugal.nl/vogelkijkhut-bsp7/

De Kraanvogel (Grus grus) is een vogel uit de familie van de Kraanvogels (Gruidae) en de orde van de Kraanvogelachtigen. Deze soort wordt ook wel aangeduid met de naam Europese – of Euraziatische Kraanvogel. Het is een vogel die broedt in hoogveenmoerassen en in het oosten van de Lage Landen als doortrekker wordt waargenomen.

Meer foto´s onderaan de pagina.

De Europese Kraanvogel, dat is de ondersoort G. g. grus is groter dan de ooievaar. Een ooievaar is gemiddeld 107 cm, de Kraanvogel is 114 tot 130 cm lang. De Kraanvogel heeft een spanwijdte van 2 tot 2,3 meter waardoor de vlucht majestueus van aanblik is. Het verenkleed is overwegend licht blauwgrijs met op de rug roestkleurige vlekken. De achterkant van de kop is wit terwijl de keel zwart is. Ook boven op de kop bevindt zich een zwart gedeelte met een donkerrode kruin.

Kraanvogels zijn alleseters. Wanneer ze in hun broedgebied of in hun winterverblijf zijn, eten ze voornamelijk dierlijk voedsel zoals grote insecten, wormen en amfibieën. Wanneer ze op doortrek landen in akkerbouwgebieden eten ze achtergebleven maïskorrels, granen en aardappelen die op de velden zijn blijven liggen of eikels (vooral in Portugal en Spanje waar combinaties van akkerbouw met schaduwgevende eikenbomen gangbaar is).

De Kraanvogel broedt in een groot gebied dat reikt van West-Europa tot diep in Midden- en Oost-Azië. Ten oosten van de Oeral en in Turkije en de Kaukasus komen twee ondersoorten voor (G. g.lilfordi en G. g. archibaldi). De Europese Kraanvogel (G. g. grus) broedt in het noorden en oosten van Europa. In de 20ste eeuw gold de Kraanvogel als uitgestorven broedvogel in Nederland. Twee- tot driehonderd jaar daarvoor waren er nog leefgebieden in afgelegen hoogveengebieden in Nederland.

De Europese Kraanvogel kwam altijd al en komt nog steeds in de Benelux vooral als trekvogel voor wanneer hij van en naar zijn zomergebied trekt. In maart en april en van eind oktober tot in december trekken deze vogels over het oosten van Nederland en België. Er zijn een aantal plaatsen in Nederland die dienen als belangrijke tussenstops die de Kraanvogels gebruiken om aan te sterken.

Op al deze plaatsen rusten concentraties van duizenden tot tientallen duizenden individuen. Op sommig plaatsen worden ze bewust bijgevoerd, op andere plaatsen zijn afspraken met landbouwers gemaakt over het laten liggen van oogstresten en handhaven van de rust en wordt ecotoerisme gestimuleerd met de aanleg van observatietorens en -tribunes.

De Kraanvogel mag inmiddels weer als broedvogel in Nederland genoteerd worden. In 2001 zijn er 3 paren in het Fochteloërveen gebleven in de broedtijd. Eén van deze paren heeft daar begin mei een jong gekregen. In 2003 een tweede stelletje tot broeden gekomen. Tot en met 2010 zijn er inmiddels jaarlijks broedgevallen geweest. Er is een heel geleidelijke stijging (2010: 3 broedparen) waarneembaar. De soort is uitermate gevoelig voor verstoring en de broedresultaten zijn rond de 0,5 volgroeid jong per nest. In 2011 kwam voor het eerst in tien jaar geen enkel paar tot broedsucces. Dit was onder andere te wijten aan de droogte, brand en verstoring. In 2012 werd door de Kraanvogel voor het eerst succesvol gebroed in het Dwingelderveld.

In het Natuurpark Lelystad bij Lelystad is een groep Kraanvogels die als kern moet gaan dienen voor de introductie van de Kraanvogel nabij de Oostvaardersplassen. Een van de strategieën is om wilde Kraanvogels te trekken door de aanwezigheid van gekortwiekte vogels.

De Kraanvogel heeft een enorm groot verspreidingsgebied en daardoor alleen al is de kans op uitsterven uiterst gering. De grootte van de populatie wordt geschat op 360 tot 370.000 individuen. Er zijn geen harde cijfers over trends. Er is geen aanleiding te veronderstellen dat de soort snel in aantal achteruit gaat. Daarom staat de Kraanvogel als niet bedreigd op de rode lijst van de IUCN.

Er zijn echter factoren die nadelig werken op de stand van de Kraanvogel. Broed- en foerageergebieden zoals van rietvelden, hoogveenmoerassen en akkerbouwgebieden worden te veel versnipperd door infrastructuur, toerisme en veranderingen in de keuze van gewassen door hervormingen en intensivering van de landbouw en verdroging. Veel Kraanvogels vliegen tegen de draden van hoogspanningsmasten.

Kraanvogels zijn actieve vogels die zeer opvallen door hun balts en dans waarmee ze zelfs luidruchtig naar elkaar roepen. Vooral in het voorjaar wanneer wat oudere vogels hun broeddrift tonen, is hun dans bijzonder mooi: tijdens de dans springen de beide vogels met uitgestrekte vleugels om elkaar heen en springen soms enkele meters hoog.

Een Kraanvogelpaar maakt een nest in een graspol te midden van een moeilijk bereikbaar moeras. Meestal is er slechts één jong. Het jong verlaat reeds snel het nest, lang voor het kan vliegen, dit om roofdieren zo weinig mogelijk kans te geven. De ouders lopen met het jong rond in de beschutting van een bos en voederen het bij tot het in staat is te vliegen en zelf eten te vinden. De Kraanvogel is een nestvlieder.

Vogels kijken in de Alentejo regio van Portugal Vogelreis en Vogelexcursies met Nederlandse Gids